Giovanni Lanfranco (1582–1647) – malarz Kościoła triumfującego

Giovanni Lanfranco, freski kopuły bazyliki Sant'Andrea della Valle

Giovanni Lanfranco, freski kopuły bazyliki Sant'Andrea della Valle

Był przede wszystkim znakomitym twórcą fresków, ale pozostawił też w rzymskich kościołach sporą liczbę obrazów ołtarzowych. W sztuce dekoracyjnej XVII wieku przypadła mu rola łącznika między dziełami Annibale Carracciego a wielkim Pietro da Cortoną. Artyści ci, i jeszcze kilku innych, stworzyli w Rzymie dojrzały barok – sztukę Kościoła triumfującego, która stała się wzorem dla wszystkich katolickich malarzy i dekoratorów tego czasu w całej Europie.
Giovanni Lanfranco, freski kopuły bazyliki Sant'Andrea della Valle
Giovanni Lanfranco, Wenus grająca na harfie, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Palazzo Barberini
Giovanni Lanfranco, malowidła absydy kościoła San Carlo ai Catinari, zdj. Wikipedia, autor AlfvanBeem
Giovanni Lanfranco, dekoracje kopuły bazyliki Sant'Andrea della Valle
Giovanni Lanfranco, Madonna objawiająca się św. Wawrzyńcowi, Palazzo Quirinale
Giovanni Lanfranco, Koronacja Marii w obecności św. Augustyna i św. Hieronima, kaplica rodu Buongiovanni, bazylika Sant'Agostino
Giovanni Lanfranco, Św. Piotr uzdrawiający św. Agatę w więzieniu, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Palazzo Corsini
Giovanni Lanfranco, fresk Sąd bogów, Galleria Borghese
Giovanni Lanfranco, Św. Łukasz uzdrawiający chore dziecko, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Palazzo Barberini
Giovanni Lanfranco, Św. Augustyn rozmyślający nad tajemnicą Trójcy Świętej, kaplica rodu Buongiovanni, bazylika Sant'Agostino
Giovanni Lanfranco, Św. Hieronim uzdrawiany przez Madonnę, kaplica rodu Buongiovanni, bazylika Sant'Agostino
Giovanni Lanfranco, Erminia między pasterzami, Musei Capitolini - Pinacoteca Capitolina
Giovanni Lanfranco, Zwiastowanie, kościół San Carlo ai Catinari
Giovanni Lanfranco, Manna z nieba, Pinacoteca bazyliki San Paolo fuori le Mura
Giovanni Lanfranco, Wiek brązu, Pinacoteka bazyliki San Paolo fuori le Mura
Giovanni Lanfranco, dekoracje sufitu jednej ze sal pałacu Mattei di Giove, Sceny z życia Józefa - Józef i żona Potifara
Giovanni Lanfranco, Przemienienie Pańskie, 1627, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Palazzo Barberini
Giovanni Lanfranco, Ukrzyżowanie, 1628, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Palazzo Barberini
Był przede wszystkim znakomitym twórcą fresków, ale pozostawił też w rzymskich kościołach sporą liczbę obrazów ołtarzowych. W sztuce dekoracyjnej XVII wieku przypadła mu rola łącznika między dziełami Annibale Carracciego a wielkim Pietro da Cortoną. Artyści ci, i jeszcze kilku innych, stworzyli w Rzymie dojrzały barok – sztukę Kościoła triumfującego, która stała się wzorem dla wszystkich katolickich malarzy i dekoratorów tego czasu w całej Europie.
      Giovanni Lanfranco, malowidła absydy
      kościoła San Carlo ai Catinari, zdj.
      Wikipedia, autor AlfvanBeem

Lanfranco urodził się w niewielkiej miejscowości pod Parmą, ale droga malarskiego kształcenia doprowadziła go do Bolonii, gdzie szybko dostrzeżono jego umiejętności w szkole malarskiej braci Carraccich. Początkowo uczył się pod kierunkiem Agostino Carracciego. Około 1602 roku podążył za Annibale Carraccim do Rzymu, aby razem z nim uczestniczyć w dekoracji Palazzo Farnese. Równocześnie młody malarz wykonywał zlecone mu dekoracje kościołów, pracując pod kierunkiem znanych w tym czasie twórców, między innymi Francesco Albaniego czy Guido Reniego. Około 1609 roku powrócił w rodzinne strony, gdzie pilnie pracował nad obrazami ołtarzowymi dla różnych małych kościołów. Do Rzymu ponownie zawitał po dwóch latach, stając w szranki z innymi znanymi w mieście malarzami, przede wszystkim z Domenichino. Z tym ostatnim łączyła go swoista rywalizacja artystyczna. Wielokrotnie powoływano obu wspólnie do prac malarskich, a ich współzawodnictwo o rzymskie kaplice, kopuły i ołtarze obrosło wręcz legendą. Ale to Lanfranco stał się faworyzowanym malarzem papieża Pawła V i jego nepota – kardynała Scipione Borghese. Wszechstronność i łatwość w operowaniu różnymi stylami stawiała Lanfranca na czołowej pozycji wśród działających wówczas w Rzymie malarzy. W tym czasie jego styl uległ zmianie – w pracach pojawiło się upodobanie do silnych kontrastów światłocieniowych.

 

Po śmierci papieża w 1621 roku gwiazda artysty na krótko przygasła, jednak wnet zaczął zyskiwać nowe znaczące zlecenia. Tym najbardziej prestiżowym była dekoracja monumentalnej kopuły kościoła Sant’Andrea della Valle. Artysta zadziwił w niej śmiałością projektu, mistrzostwem kolorytu i doskonałością wykonania unoszących się w bezkres obłoków zastępów świętych.

 

Resztę swojego życia, oprócz pobytów w Neapolu, gdzie również pracował, malarz spędził w mieście nad Tybrem – tu został nobilitowany, ożenił się i prowadził spokojne i stateczne życie. Zakupił nawet winnicę poza murami miasta, gdzie wybudował małe casino. Po śmierci Lanfranca warsztat po nim przejął jego syn. Pochowany został na Zatybrzu (Trastevere), w kościele Santa Maria in Trastevere.

 

      Giovanni Lanfranco, Św. Urszula w
      towarzystwie świętych, Galleria
      Nazionale d'Arte Antica, Palazzo
      Barberini, zdj. Wikipedia

Najważniejsze dzieła Giovanniego Lanfranca w Rzymie:

  • Palazzo Farnese – fragmenty fresków Triumf ziemskiej miłości, razem z mistrzem Annibale Carraccim (1605)




  • Kościół San Giovanni dei Fiorentini – freski w kaplicy Sacchettich (1624)

  • Kościół Sant'Agostino –freski i obrazy w kaplicy rodu Bongiovanni z przedstawieniami św. Augustyna i św. Hieronima (1613–1616)

  • Kościół Sant’Andrea della Valle – fresk w kopule kościoła: Gloria niebiańskiego Raju (1628)

  • Bazylika św. Piotra (San Pietro in Vaticano) – freski w kaplicy Novicella (1628)

  • Kościół San Carlo ai Catinari – dekoracja absydy freskami przedstawiającymi św. Karola Boromeusza (1647)

  • Galleria Nazionale d’Arte Antica – Palazzo Barberini –  Św. Urszula z towarzyszkami (1622), Wenus grająca na harfie (1630), Święty Łukasz uzdrawiający chore dziecko (1620), Przemienienie Pańskie (1627), Ukrzyżowanie (1628)

  • Galleria Nazionale d’Arte Antica – Palazzo CorsiniŚw. Piotr uzdrawiający św. Agatę w więzieniu (1615)

  • Galleria Borghese fresk w holu przedstawiający Sąd bogów (1625), Norandyn i Lucyna (ok. 1624)

  • Galleria Colonna Wniebowzięcie Marii Magdaleny

  • Galleria Doria Pamphilj Galatea i Polifem

Whoops, looks like something went wrong.